چگونه برای آکواریوم خود ماهی انتخاب کنیم؟
پس از آماده سازی و راه اندازی آکواریوم نوبت به لذت بخش ترین قسمت کار می رسد یعنی خرید ماهی و انتقال آنها به آکواریوم.اما چه ماهیانی را می توان با یکدیگر نگهداری نمود که با هم سازگاری مناسبی داشته باشند و صلح و آرامش در آکواریوم برقرار باشد.برای پاسخ به این سوال نیاز به یکسری پیش زمینه و اطلاعات کلی داریم تا بتوانیم ماهیان را ابتدا تقسیم بندی نماییم .
بطور کلی ماهیان آکواریومی به دو دسته ماهیان آب شور و شیرین تقسیم می شوند.از آنجایی که نگهداری ماهیان آب شور نیازمند آکواریوم با تجهیزات متفاوتی است در این مطلب فقط به بررسی ماهیان آب شیرین می پردازیم.
ماهیان آب شیرین به دو دسته طلح جو (گیاهخوار) و خشن (گوشتخوار) تقسیم بندی می شوند .این تقسیم بندی اولیه و رعایت آن از ایجاد عمده ناسازگاری های بین ماهیان جلوگیری می نماید. البته باید بدانید که علاوه بر توجه به این تقسیم بندی باید به مواردی مانند سایز ماهیان و رفتار آنها نیز توجه نمود . چون نگهداری ماهیان با سایز درشت به همراه ماهیان سایز کوچک و ریز نیز مشکل ساز خواهد بود.همچنین برخی ماهیان مانند تایگر بارب علارقم سایز کوچک یا متوسط خود کمی رفتار مهاجمانه داشته و گهگاهی ممکن است دم و باله های بلند ماهیان ظریف و آرام مانند گوپی، انجل و گلدفیش را که شاید جثه ی بزرگتری نیز داشته باشند را گاز بگیرند و می توانند سبب زخمی شدن و آسیب آنها شوند.
با توجه به مسایلی که بیان شد شما برای انتخاب ماهیان سازگار و مناسب نیازمند اطلاعات کافی از خلق و خو و رفتار ماهیان مختلف خواهید بود که مطمئنا برای فردی که مبتدی است این امر غیر ممکن است مگر با صرف زمان زیاد و کسب اطلاعات از منابع مختلف و یا استفاده از تجربه و اطلاعات افراد حرفه ای در این زمینه
اما سعی می کنیم تا طی مطالعه همین مطلب تا حد امکان به افزایش اطلاعات پایه شما عزیزان در زمینه شناخت ماهیان آب شیرین بپردازیم.برای شروع شما باید با خانواده های مختلف ماهیان آشنا شوید و بدانید که هر خانواده بطور کلی چه خصوصیات،ویژگی ها و رفتارهایی دارند.
برای سهولت یادگیری از اسامی رایج در بازار استفاده می شود .خانواده های ماهیان آب شیرین به شرح زیر است:
ماهیان زنده زا
تتراها
باربها
گورامی ها
گلدفیش ها
سیچلایدها
کت فیش ها
شارک ها
ماهیان رنگین کمانی
1) ماهیان زنده زا:
ماهیان زنده زا عمدتا از دسته ماهیان صلح جو (گیاهخوار) محسوب می شوند.رفتار آنها معمولا آرام است.علاقه ی خاصی به خوردن غذا های گیاهی دارند البته این بدین معنا نیست که مواد غذایی گوشتی و پروتئینی نمی خورند اما بیشتر تمایل به گیاهخواری دارند.این دسته از ماهیان نوزاد کامل بدنیا می آورند و تخم ریزی نمی کنند.این خانواده شامل چهار گونه اصلی:گوپی،مولی،پلاتی و دم شمشیری هستند که هر گونه دارای نژادهای متنوع و رنگارنگی است و بسیار مورد توجه آکواریوم داران هستند هم به واسطه ی زیبایی و تنوع و هم از حیث سهولت تکثیر و لذت پرورش نوزادان آنها .در بین این 4 گونه گاهی دیده شده که برخی ماهی های مولی و دم شمشیری رفتار کمی تهاجمی از خود بروز داده اند و ماهیان را دنبال می کنند بنابراین بهتر است آنها را با گونه هایی هم سایز یا کمی بزرگتر نگهداری کنید.
2) تتراها:
تتراها یکی از بزرگترین خانواده های ماهیان آب شیرین هستند که دارای گونه های بسیاری است وعمدتا سایز کوچک تا متوسطی دارند .رفتاری عمدتا آرام و طلح جو دارند و تقریبا همه چیز خوارند.به کیفیت غذا و شفافیت آب بسیار اهمیت می دهند.این ماهیان گزینه یبسیار مناسبی برای نگهداری در تانکهای گیاهی هستند زیرا عمدتا بصورت گله ای حرکت می کنند و رنگ بندی بسیار متنوع و چشم نوازی دارند.از برخی گونه های زیبا و پر طرفدار موجود در بازار ایران می توان به : تترا نئون قرمز فتترا نئون سبز،تترا جواهر، تترا کاردینال، تترا امپراطور،تترا رمی نوز،بلک ویدو،تترا وایت کلود و… اشاره نمود.در میان تتراها گونه ای بنام سیلور دالر وجود دارد بدنی تخت و سکه ای دارد و تا قطر 10 الی 12 سانتی متر نیز گاها در بازار موجودند.این گونه به شدت علاقه به خوردن گیاهان دارد و به هیچ عنوان برای نگهداری در پلنت توصیه نمی شود.البته بسیار گونه ی ارام و طلح جویی است.این خانواده از ماهیان تخم گذار هستند و برای تکثیر به شرایط مساعد آب و تغذیه نیازمندند.
3) باربها:
این خانواده از ماهیان آب شیرین عمدتا دارای رنگ بندی بسیار زیبایی هستند و اغلب بصورت گله ای زندگی می کنند .از حیث اندازه چثه در بین آنها از جثه ی کوچک تا درشت دیده می شود.تمایل به همه چیز خواری داشته و البتع جیره یپروتیینی را ترجیح می دهند.رفتار اغلب آنها قابل پیش بینی نیست و بهتر است با ماهیان خیلی ریز و یا دارای باله های بلند نگهداری نشوند.تکثیر آنها به روش تخم ریزی و در شرایط خاص آب میسر است. از گونه های معروف آنها می توان به تایگر بارب،بارب سبز،بارب شطرنجی،بارب چری،بارب حلب،بارب دنیسونی(ردلاین) و… نام برد.از بین گونه های نام برده شده سه گونه ی شطرنجی،چری و ردلاین از گونه های مطرح برای نگهداری گله ای در پلنت(آکواریوم گیاهی) هستند.
4) گورامی ها:
گورامی ها ماهیان با جثه ی متوسط و ندرتا بزرگ هستند و دارای خلق و خوی آرامی در شرایط ,ادی هستند.البته به هنگام انتخاب جفت و یا تکثیر به شدت مهاجم و قلمرو طلب خواهند شد.تغذیه همه چیز خواری را ترجیح می دهند و به روش تخم گذاری در لانه های حبابی که می سازند تکثیر می شوند.از گونه های مشهور این خانواده می توان به :گورامی زرد،گورامی آبی دو خال،گورامی دارف آبی،دارف قرمز ،دارف عسلی،گورامی مونلایت،پرل گورامی،گورامی برگی و اسفراناموس و فایتر اشاره نمود.گورامی های دارف و برگی برای نگهداری در پلنت مناسب بوده و اسفراناموس یک گونه ی خشن است که بهتر است بصورت تک گونه نگهداری شود . فایتر نیز از گونه های تهاجمی خصوصا نسبت به هم نوع خود و ماهیان با رنگ تند مانند مشکی ،آبی و قرمز است.
5) گلدفیش ها:
یکی از آشناترین گونه های ماهیان برای اکثر افراد گلدفیش ها هستند که ماهی حوضی وقرمز عید نیز جز این گونه محسوب می شود. این گونه شامل نزادهای مختلفی است مانند:کله شیری،ردکپ،بابل آی (چشم بادکنکی)،رنچو،بلک مور،مرواریدی،رانکن،پاندا و کالیکو .گلدفیش ها همه چیز خوار بوده و بسیار ارام و صلحجو می باشند.این گونه باید با گونه های آرام و کوچک و متوسط نگهداری شود و نگهداری آنها در تانک گیاهی چندان جالب نیست زیرا علاقه دارند با دهان خود ماسه ها را جابجا کنند و این کار سبب به هم ریختن تانک و بیرون امدن گیاهان از ریشه خواهد شد.تکثیر آنها به روش تخم ریزی در بین گیاهان در شرایط محیطی و آبی مناسب امکان پذیر است.ضمنا گلدفیشها بر خلاف اکثر ماهیان آب شیرین سرد ابی هستند و به دمای زیادی برای نگهداری نیاز ندارند .(محدوده 20 تا 26 را بخوبی تحمل می کنند)
6) سیچلایدها:
یکی دیگر از خانواده های بزرگ ماهیان آب شیرین سیچلایدها هستند که شامل گونه های متنوعی بوده و عمدتا خشن ،تهاجمی و قلم رو طلب هستند که البته استثنائاتی نیز در بین آنها وجود دارد که در ادامه به آنها نیز خواهیم پرداخت.
عمدتا تغذیه ی پروتیینی را ترجیح می دهند و تخم گذارند ودر شرایط مناسب اقدام به لانه سازی در بین ماسه ها و یا تخمریزی روی گیاهان و اشیاء می نمایند.از نطر جثه بسیار متنوع بوده و در بین آنها از ماهیان متوسط تا بسیار بزرگ دیده می شود. اکثر سیچلایده را نمی توانید با ماهیان طلح جو نگهداری نمایید مگر چند مورد استثنا .از گونه های معروف آنها می توان به اسکار،زبرا سیچلاید،تگزاس،جوئل،رامیزی،فرانتوزا،اوراتوس،ماکرو زرد،ماکرو سفید،آلوناکارا،بلو الکتریک،دیماسونی،کالیکو،دهان آتشی،فلاور هورن ،انجل و دیسکس اشاره نمود.در بین گونه های یاد شده رامیزی،انجل دیسکس گونه های آرام و صلح جو محسوب شده و قابل نگهداری در پلنت نیز هستند.فرانتوزا نیز گونه ی آرامی است اما ممکن است در زمان جفت یابی و تکثیر مهاجم شود.فلاور هورن نیز یک گونه ی فوق العاده تهاجمی و قلمرو طلب است .تا جایی که با هم گونه ی خود نیز درگیر می شود و ازین حیث باید بصورت تکی نگهداری شود.
7) کت فیش ها:
کت فیش ها یا گربه ماهیان نیز دارای گونه های مختلفی است که عمدتا آرام و صلح جو هستند. البته چندین گونه تهاجمی نیز در بین آنها وجود دارد.ماهیان این خانواده تخم ریز هستند و عمدتا همه چیز خوارند البته برخی گونه ها نیز گیاهخوارند و برخی نیز صرفا جیره یپروتیینی را ترجیح می دهند. از گونه های مطرح این خانواده می توان به لجن خوارها(کت اسپرت،کت پلنگی،کت ساده،کت لیزارد،کت شاخدار،کت سلطنتی)،کریدوراس پلنگی،کریدوراس برنزی،کریدوراس سفید،کریدوراس جولی،کریدوراس پاندا،کریدوراس استربایی،رد تیل،کت وارونه،کت خالدار و … نام برد. در این بین ردتیل و کتهای وارونه و خالدار خلق و خوی تهاجمی داشته و بزرگ می شوند و باید با ماهیان خشن (گوشتخوار) ساز بزرگ نگهداری شوند.برخی گونه ها مانند کت لیزارد و کریدوراسها نیز مناسب پلنت هستند اما سایر لجن خوارها نباید در آکواریوم گیاهی نگهداری شوند. ضمنا به این نکته توجه داشته باشید که وجود کتهای لجن خوار و کریدوراسها برای نطافت آکواریوم و خورده شدن پسمانده غذاهای میان گیاهان و ماسه هابسیار با اهمیت و مفید است.
8) شارکها:
این خانواده از ماهیان علاقه زیادی به زندگی دسته ای داشته و عمدتا همه چیز خوار هستند . تخم ریز بوده و اغلب به نظافت آکواریوم کمک می کنند.رفتار برخی از آنها صلح جویانه و برخی کمی تهاجمی هستند. از گونه های معروف این خانواده می توان به سیلور شارک،شارک دم قرمز،شارک رینبو،شارک کرم،شارک فوکس،شارک سیامی،شارک برنزی(طلایی) اشاره نمود.شارک فوکس ،سیامی و طلایی گونه های مناسب نگهداری در پلنت هستند و رفتار آرامی دارند.در مقابل سایر گونه های نام برده را بهتر است با ماهیان با سایز متوسط تا بزرگ غیر حساس نگهداری نمود. البته گونه ی شارک دم قرمز را باید با احتیاط بیشتری انتخاب نمود چون رفتاری غیر قابل پیش بینی دارد.
9) ماهیان رنگین کمانی:
خانواده ماهیان رنگین کمانی عمدتا جز ماهیان مناسب برای نگهداری در پلنت هستند و دارای تنوع نسبتا زیادی هستند.این ماهیان تخم ریز بوده و دارای رفتاری آرام هستند.از معروفترین این ماهیان می توان به رینبو بوسمانی، رینبو باله ریسمانی، رینبو استرالیایی،رینبو قرمز، دارف رینبو اشاره کرد.همچنین این ماهیان همه چیز خوار هستند.
گونه های دیگر:
در میان ماهیان آکواریومی برخی گونه ها نیز وجود دارند که جز خانواده های دیگری هستند و بدلیل تک گونه ای بودن فقط به اسامی و مختصری اطلاعات آنها اشاره می کنیم.
دانیو :
زبرا دانیو و دانیو آلبینوی صورتی دو نژاد آرام وصلح جو هستند و مناسب نگهداری با انواع تترا و ماهیان کوچک و آرام هستند.همه چیز خوار بوده و بسیار مناسب نگهداری گله ای در تانک گیاهی هستند.
تبرزین ها:
تبرزین گونه ای بسیار خاص و زیباست که رفتاری آرام و صلح جویانه داشته و همه چیز خوار است.بیشتر زیر سطح آب شنا می کند و بدنی تخت و کشیده دارد.از نژادهای این ماهی می توان به تبرزین نقره ای و تبرزین مرمری اشاره نمود.آنها علاقه به زندگی در دسته های 5 تایی یا بیشتر دارند و بهتر است در آکواریوم گیاهی نگهداری شوند.
بلک گوست :
گونه ای خجالتی و اغلب آرام و صلح جوست اما گاهی شب هنگام باله و دم برخی ماهیان حساس و ظریف را ممکن است گاز بگیرد. این ماهی همه چیز خوار است .همچنین این گونه را می توان بخوبی با ماهیان آرامی همچون زنده زاها و تتراها،سیچلایدهای صلح جو و رنگین کمانی ها نگهداری نمود.
پرت:
یک گونه ی گوشتخوار است و برای نگهداری با ماهیان صلح جو مناسب نمی باشد.
آروانا:
یک گونه ی گوشتخوار و بسیار زیبا است که دارای نژادهای مختلفی است و گاهی به همراه سایر گوشتخواران و گاها نیز تک گونه ای نگهداری می شود.بسیار بزرگ می شود و قدرت پرش بسیار زیادی از سطح آب دارد.
ماهیان آب شور سازگار شده با آب شیرین:
انجل مونو،مونو تایگر،آرچر و اسکات گونه هایی هستند با خلق و خوی کمی مهاجم و مناسب نگهداری با گوشتخواران سایز متوسط هستند .همه چیز خوار بوده و در میان آنها اسکات علاقه ی خاصی به غذای گیاهی نیز دارد خصوصا کاهو.این ماهیان متعلق به آبهای لب شور بوده و آنان را به مرور زمان توسط روشهایی با آب شیرین تطبیق داده اند اما کما کان ممکن است در آب شیرین عمر طولانی نداشته باشند.
علاوه بر تمامی گونه هایی که معرفی شد گونه های دیگری نیز وجود دارند که به آنها پرداخته نشد و ممکن است در فروشگاهها ی آکواریومی با آنها برخورد کنید.
