آماده سازی آب شهری برای افزودن به آکواریوم

همه ی علاقمندان به آکواریوم همواره بدنبال آکواریومی با آب تمیز و شفاف و ماهیان سالم و شاداب هستند اما اغلب افراد برای فراهم کردن چنین شرایطی با مشکل مواجه هستند و همواره از کدورت و شیری رنگ شدن آب و یا بوی نامطبوع و بدنبال آن بیحالی و عدم سلامت ماهیان رنج می برند. رکن اول و اساسی در هر آکواریوم کیفیت مناسب آب است.در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد خصوصیات مختلف آب آکواریوم صحبت کنیم.

اول از همه باید بدانیم که آب مناسب برای آکواریوم باید چگونه باشد؟

خوب شاید ظاهری ترین فاکتور مناسب بودن آب برای استفاده در آکواریوم شفاف بودن و تمیزی ظاهری آن باشد که البته تا حدودی هم درست است اما می خواهیم کمی بیشتر وارد جزییات شویم و آب مناسب برای آکواریوم را از جنبه های مختلفی بررسی کنیم.

لزوما فقط شفاف بودن آب دلیل مناسب بودن آن نخواهد بود.منبع تامین آب اهمیت بسزایی خواهد داشت.آب آکواریوم را می توان از رودخانه-چاه و یا آب لوله کشی  شهری تامین نمود اما آیا همه ی این منابع مناسب هستند؟

مهمترین نکته در کیفیت مناسب آب برای استفاده در آکواریوم پس از تمیزی ظاهر ی و شفافیت آن، خصوصیات شیمیایی آب است.یعنی آب باید از نظر خصوصیات شیمیایی نظیر ph(اسیدیته) و وجود مواد شیمیایی مورد تایید و قابل اطمینان باشد.در مورد آب چاه و رودخانه ها با توجه به اینکه تشخیص منبع اصلی و سرچشمه آب  و همچنین موادی که می توانند در مسیر آب بر روی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی آن تاثیر گذار باشند ،به سادگی ممکن نیست این دو منبع آب را توصیه نمی کنیم.اما آب لوله کشی شهری که در اغلب مناطق کشور در دسترس ترین منبع آب قابل استفاده برای آکواریوم است.همین ابتدای امر باید خاطر نشان کنیم که سه عامل کلر،فلزات و ترکیبات حاوی نیتروژن مانند آمونیوم-آمونیاک-نیتریت و نیترات می توانند در آکواریوم شما مشکل ساز باشند که در مناطق مختلف کشور ممکن است این مواد در آب شهری وجود داشته باشد.پس می بینیم که آب شهری نیز در شرایطی که بسیار شفاف و تمیز به نظر می رسد می تواند دارای مشکلاتی باشد.

حالا باید ببینیم که برای رفع این مشکل چه باید کرد؟

اگر خواهان نگهدای حرفه ای و پایدار آکواریوم خود به همراه انواع گیاهان و آبزیان موجود در آن هستید باید پیش از اضافه کردن آب شهری به هر مقدار به آکواریوم خود،ابتدا مواد مضر آب را حذف نمایید تا این مواد با آبزیان و گیاهان تماس پیدا ننمایند و بر روی سلامت،رشد و تولید مثل و طول عمر آنها تاثیر منفی نگذارد.

با توجه به رایج بودن اشتباهاتی در میان اغلب آکواریومداران ابتدا این موارد را با هم مرور می کنیم:

1-آب شهری فقط دارای کلر نیست پس با روشهای ساده ای همچون 24 ساعت نگهداری آب در یک ظرف و یا استفاده از مقداری نمک آب آماده سازی نخواهد شد.

2-آب را برای آماده سازی نجوشانید این مورد شاید کلر را بسرعت از آب جدا نماید اما تاثیرات نامطلوبی بر خصوصیات بیولوژیک و سختی آب خواهد گذاشت.

3-هرگز با تصور اینکه از داروی ضد کلر استفاده می کنید آب شهری را مستقیما به آکواریوم اضافه ننمایید.(یعنی آب قبل از افزودن به آکواریوم باید کلر زدایی و آماده سازی شود نه در داخل آکواریوم پس بکار بردن ضد کلر در داخل آکواریوم اصلی در شرایطی که دارای گیاه یا ماهی است کار اشتباهی است)

4-علاوه بر کلر زدایی و آماده سازی آب قبل از اضافه نمودن به آکواریوم به دمای آب تازه نیز توجه داشته باشید تا اختلاف دمایی آب شهری و آب آکواریوم بیش از 2 الی 3 درجه نباشد .(چنانچه بیش از این حد اختلاف دمایی وجود دارد حتما باید دمای آب تازه را با روش مناسب به دمای آب آکواریوم نزدیک نمایید)

خوب تا اینجای بحث شاید نمونه هایی از این اشتباهات را به عینه دیده باشید و یا شاید خود شما هم این چنین اشتباهاتی را مرتکب شده اید اما در ادامه ی بحث می خواهیم روشهای صحیح آماده سازی آب شهری برای اضافه کردن به آکواریوم را مورد بررسی قرار دهیم.

شاید اشاره به این نکته خالی از لطف نباشد که روشهایی که نام برده خواهد شد برای آبگیری اولیه و یا سیفون کردن(تعویض بخشی از آب آکواریوم) یکسان خواهد بود و تنها چند تفاوت جزیی وجود دارد که در جای خود به آنها اشاره خواهیم نمود.

ما به دو روش می توانیم آب شهری را برای استفاده در  آکواریوم آماده سازی نماییم:

1-استفاده از دستگاه تصفیه آب RO

دستگاههای تصفیه ی آب که در انواع و مدلهای مختلفی در بازار موجود هستند همان دستگاههای تصفیه ی آب منازل هستند که برای مصارف آب شرب بکار برده می شوند. در این دستگاهها فیلترهای جاذب مختلفی وجود دارند که عناصر و مواد مضر آب را جذب و از آب جدا سازی می نمایند.آب خروجی از این دستگاهها مناسب بکار گیری در آکواریوم های آب شیرین و گیاهی می باشد و نکاتی که برای استفاده از این دستگاه ها اهمیت دارد یکی نیاز به در نظر گرفتن یک مخزن ذخیره آب تصفیه شده می باشد زیرا سرعت کار این دستگاهها پایین است و معمولا چند ساعت زمان لازم است تا حجم قابل توجهی آب تصفیه شده تولید نمایند.مورد دیگر تنظیم میزان سختی خروجی این دستگاه هاست که این موضوع باید با توجه به گونه های گیاهی  و آبزیان آکواریوم تنظیم شود زیرا هر دسته از ماهیان به میزان سختی خاصی از آب برای زندگی،سلامت،رشد و تولید مثل نیازمند هستند.پس لزوما آب خروجی این دستگاه ها هر چه سبک تر و با سختی کمتر تنظیم شود بهتر نخواهد بود.همچنین در مورد آب آماده سازی شده توسط دستگاه های RO بهتر است پس از افزودن آب به آکواریوم از مقداری محلول ضد عفونی کننده نیز استفاده نمایید.

2-استفاده از محلولها و افزودنی های آماده سازی آب

این روش در حال حاضر ارزانترین،ساده ترین و در دسترس ترین روش برای آماده سازی و کلر زدایی آب شهری می باشد و اغلب آکواریومداران از این روش بهره می برند.

افزودنی های آماده سازی آب با نامهای تجاری مختلفی توسط شرکتها و برندهای مختلف تولید می شوند که از این میان می توان به محصولاتی همچون محافظ آب ،واتر گارد،جنرال واتر گارد و آکواسیف اشاره نمود.فرایند کلی آماده سازی و ترکیبات این محلول ها مشابه هم است و تنها در جزییات کمی با هم تفاوت دارند و بطور کلی می توان گفت که همگی دارای خواصی چون:کلر زدایی،حذف فلزات مضر مانند سرب و زنگ آهن و…،حذف مواد نیتروژن دار، شفاف کنندگی،ضد عفونی کنندگی،محافظت کننده پوست آبزیان در برابر آسیبهای جزیی و خراشها و حاوی مواد ضد قارچ  اشاره نمود.همچنین انواعی چون جنرال واتر گارد حاوی ترکیبات الوئه ورا  هستند که سبب تقویت سیستم ایمنی بدن آبزیان و افزایش سلامت آنها خواهد شد.

در مورد آکواریوم های گیاهی نیز محصولی با عنوان محافظ آب پلنت  وجود دارد که علاوه بر خواص ذکر شده حاوی برخی عناصر مورد نیاز گیاهان نیز می باشد و سبب رشد و بهبود شرایط گیاهان می گردد.

روش صحیح استفاده از محلولها و افزودنی های آماده سازی آب:

اگر در حال راه اندازی یک آکواریوم جدید هستید پس از نصب تجهیزات،ریختن بستر و قرار گیری تمامی ادوات و دکوراسیون، آکواریوم را به آرامی توسط آب شهری به نحوی آبگیری نمایید که بستر زیر و رو نشده و سبب کدورت آب نگردد.سپس سیستم فیلتر و بخاری و در صورت وجود پمپ هوا را روشن نمایید تا آب آکواریوم به گردش در آید.سپس به میزان توصیه شده بر روی بسته بندی محلول آماده سازی آب به آکواریوم اضافه نمایید و حدودا یکساعت صبر کنید تا آب کلر زدایی و آماده سازی شود.در طی این مدت دمای آب نیز در صورت سرد بودن با عملکرد بخاری به محدوده ی تنظیم شده خواهد رسید.پس از این مدت آب برای پذیرش گیاهان و چند عدد ماهی آماده است.توجه داشته باشید در آغاز راه اندازی آکواریوم نباید تعداد زیادی ماهی به آن اضافه نمایید زیرا آکواریوم شما فاقد باکتریهای مفید و سیکل ازت(نیتروژن ) است و در صورت رعایت نکردن این موضوع آب بسرعت طی 24 تا 48 ساعت کدر و شیری رنگ شده و بوی نامطبوعی می گیرد.شما برای ایجاد و تکمیل سیکل ازت باید از قرص ، کپسول و یا محلولهای خوراک باکتری یا باکتوزیم استفاده نمایید که حتما مطلبی در این رابطه منتشر خواهیم نمود.

در حالت دیگر آکواریوم شما مدتی است که راه اندازی شده و یا مدتهاست که پایدار است و شما قصد دارید تا حجمی از آب را که معمولا حدود 30 درصد می باشد را سیفون و تعویض نمایید تا آب کمی تازه شود و غلظت عناصر مضر کاهش یابد.در چنین شرایطی دیگر نمی توانید آب شهری را مستقیما داخل آکواریوم اصلی بریزید.بلکه باید مخزنی به اندازه حجم آبی که قصد  دارید تا تعویض نمایید در نظر بگیرید و آب شهری را داخل این مخزن بریزید اگر امکان نصب یک سنگ هوا جهت گردش و هوادهی آب وجود داشته باشد نیز بسیار خوب است.در ساده ترین شرایط نیز می توانید یک گالن با دهانه گشاد در نظر بگیرید و از هوادهی نیز صرف نظر کنید.سپس به میزان توصیه شده بر روی بسته بندی ،محلول آماده سازی آب بریزید و و آب را بخوبی بهم بزنید و حدود یکساعت صبر کنید تا آب آماده سازی شود.اکنون می توانید توسط یک سیفون کش آکواریوم اصلی را سیفون نمایید و 30 درصد آب کهنه را دور بریزید .سپس دمای آب تازه را چک کنید و در صورتی که بیش از 2 تا 3 درجه اختلاف دمایی وجود ندارد آب ر ا به آرامی به آکواریوم اصلی اضافه نمایید.

توجه داشته باشید که با هر نوبت سیفون مقداری از ذخیره باکتریهای مفید آکواریوم اصلی شما نیز کاهش می باد که برای جبران این موضوع می توان پس از هر سیفون از قرص یا محلولهای  خوراک باکتری به ازای حجم آب تعویض شده، استفاده نمایید.